Je hebt een heel pak Kleenex-zakdoekjes er doorheen gejast, en kan door je
ontstoken ogen je computerscherm niet meer zien. Je meldt je bibberend van
de koorts af bij je werkgever. Die ziet zelf hoe afschuwelijk je er aan toe
bent, en zwaait je bezorgd uit, blij dat je maatregelen hebt getroffen zodat
je niet het héle kantoor besmet.
Bovenstaande situatie is een typisch geval van ‘ziek is ziek’. Maar de
omstandigheden van ziekteverzuim zijn soms onduidelijker: werknemers die
maandagochtend met een brakke stem afbellen, of medewerkers die er
kerngezond uitzien, maar zich ziek melden wegens een burnout.
Steeds vaker gebruiken argwanende werkgevers rechtmatige én onrechtmatige
methodes om de waarheid te achterhalen, zo blijkt uit een rondgang langs
deskundigen.
Nico van den Dries van detectivebedrijf Strongwood ziet een duidelijke trend.
Driessen, hoofd van de afdeling bedrijfsrecherche: "Een paar geleden
hadden wij nog 35 zaken van ziekteverzuim per jaar, maar de teller staat dit
jaar op de 199, en 2010 is nog niet afgelopen."
Huisbezoek
Strongwood onderzoekt in opdracht van bedrijven en organisaties of werknemers
écht ziek zijn.’ Dat doet het bedrijf door op huisbezoek te gaan, buren te
benaderen, collega’s aan de tand te voelen, over de heg te turen.
"Als een man met ernstige rugklachten gewoon staat te werken in de tuin,
dan is dat een smoking gun. Maar bij psychische aandoeningen is het bewijs
lastiger te vinden. Iemand die overspannen is, kan in principe alles doen,
hij of zij móet juist naar buiten."
Strongwood wordt gebeld als werkgevers het vermoeden hebben dat ze worden
geflest. Wat zijn tekenen aan de wand? Van den Dries: "Als een
medewerker zich stelselmatig ziek meldt, of steeds op dezelfde dagen. Vaak
is hij of zij aan het bijklussen bij een ander bedrijf. Een inschrijving bij
de Kamer van Koophandel is dan een aanwijzing."
Ook krijgt Strongwood geregeld niet-westerse 'verdachten'. "Tegenwoordig
kunnen mensen minder makkelijk zes weken achtereen op vakantie naar hun
geboorteland. Soms melden medewerkers zich tijdens de vakantie ziek. Wij
vliegen dan naar Marokko om te kijken hoe de vork écht in de steel steekt."
Ontmoedigen
Werkgevers steken meer energie in het terugdringen van onrechtmatig
ziekteverzuim. Zo hanteert HEMA een online vragenlijst die medewerkers
moeten invullen als ze zich ziek melden. De ellenlange vragenlijst, en het
dossier dat hiermee wordt opgebouwd, moet werknemers ontmoedigen zich ziek
te melden als ze eigenlijk een kater of liefdesverdriet hebben.
De methode sorteert effect: HEMA wist de afgelopen twee jaar het ziekteverzuim
met 53 procent te schroeven. Andere bedrijven, zoals KPN en TNT hebben
interne bedrijfsrecherches om zieke werknemers te controleren. Maar welke
gegevens mag een werkgever verzamelen?
Volgens onderzoeker Ivo van der Helm van de universiteit Utrecht is de
behoefte aan goede controle toegenomen sinds privatisering van de ziektewet
in de jaren negentig. Niet het UWV, maar werkgevers zijn nu financieel
verantwoordelijk voor hun zieke werknemers.
Werkgevers en arbodiensten hebben bevoegdheden om te zorgen dat de regels
worden nageleefd, en daar gaat het nogal eens fout volgens Van der Helm. "Zo
gebeurt het regelmatig dat bedrijven 'lekencontrolleurs' naar het huisadres
van de werknemer stuurt, om te achterhalen of iemand ziek is. Maar alleen de
bedrijfsarts of de arbo-arts mag vragen: wat heb je? Je bent niet verplicht
om medische gegevens aan je werkgever te verstrekken, toch komen deze nogal
eens in dossiers van de werkgever terecht."
Privacy
Van der Helm constateert in zijn proefschrift dat met name particuliere
arbodiensten nogal eens medische gegevens verstrekken aan de werkgevers. "Er
zouden duidelijke richtlijnen moeten komen, want nu schenden arbodiensten,
bedrijfsartsen en verzekeraars de privacy van de zieke werknemer. Medische
gegevens horen niet thuis in het dossier van de werkgever."
Volgens van den Dries van Strongwood zouden werkgevers juist meer kunnen doen
om ziekteverzuim tegen te gaan. "Ik merk dat werkgevers nogal eens
denken: 'Zoiets zou hij toch niet doen?' Maar vooral mensen die stiekem
bijklussen, komt vaker voor dan mensen denken. Onrechtmatig ziekteverzuim
kost niet alleen veel geld, het kan de werksfeer ook verzieken."
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl